Түгэһиир нэһилиэгэр «Олохтоох көҕүлээһиннэри өйүүр бырагыраама” чэрчитинэн тутуллубут бэйдиэ сылдьар ыттары быстах кэмҥэ тутар пуун үлэтин саҕалаата. Олохтоох дьаһалта уулуссаҕа босхо сылдьар ыттары тутарга анаан утутар эмтээх пневматическай сааны сакаастаабыта кэлбитэ, бу үлэнэн дьарыктанар киһини буланнар, дуогабарынан кэпсэтэн, билигин пууҥҥа номнуо бастакы тутуллубут ыттар бааллар.
Бэйдиэ сылдьар ыттары тутууга үлэ хайдах ыытылларын туһунан билсээри Түгэһиир нэһилиэгин иһинэн үлэлиир «Ситим” МАУ тэрилтэ салайааччыта Дмитрий Нохсоров сырдатарыгар көрдөстүбүт. Кини ыты тутар пууҥҥа биир төбө ыт хараллан сытыытын үбүн-харчытын кытта билиһиннэрдэ.
Бастатан туран, хаһаайыннаах ыт расчетун ылан көрүөххэйиҥ. Ыты тутуу уонна харайан сытыарыы иһин ыт хаһаайына харчынан төлүүр. Ол курдук, ыты тутууга 1936,5, бу иһигэр утутан тутуу уонна пууҥҥа илдьии транспортнай ороскуота киирэр. Маны таһынан биир сууккаҕа хараллан сытыыта 289,37 солк. буолар.
Онтон хаһаайына суох ыты пууҥҥа тутуу үбэ-харчыта хайдах буолар эбитий? Биир төбө ыты тутууга — 460 солк., транспортировката 1476,5 солк. 1 күн устата пууҥҥа хараллан сытыыта 289,37 солк.
Маны таһынан пууҥҥа түбэспит ыттарга эмтиир, ыарыыны эрдэттэн сэрэтэр тэрээһиннэри ыыталлар, ол барыта эмиэ үп-харчы буолар. Ол курдук, клиническай көрүү — 107 солк., быһыы туруоруута — 353 солк., учуот, маркировка — 178, 23 солк., стерилизация 3024,9 солк., утутан өлөрүү – 162 солк, өлүгүн харайыы — 537,26 солк. Ыты тутар пууҥҥа бэтэринэриийэ үлэһиттэрэ тиийэн маркировкатын көрөллөр, аахта бөҕө оҥоһуллар уонна ити үөһээ этиллибит тэрээһиннэр ыытыллаллар.
«Бэйдиэ сылдьар ыттар нэһилиэнньэҕэ, оҕоҕо, дьиэ сүөһүтүгэр кутталы үөскэтэллэрэ кистэл буолбатах. Онон, ити өттүгэр нэһилиэкпитигэр тэрээһиннээх үлэ ыытыллар. Быстах кэмҥэ бэйдиэ сылдьар ыттары тутар пуун үлэҕэ киирдэ, дуогабарынан үлэһит көһүннэ, ол киһи тутар, илдьэр уонна хаайар.
Түгэһиир нэһилиэгин дьаһалтата пневматическай сааны кытары утутар эми атыыласпыта. Дуогабардаах киһибит ол саанан ытан, бэйдиэ сылдьар ыттары быстах кэмҥэ утутан баран, аналлаах пууҥҥа илдьэр. Утутар эмин бэтэринээрдэр иитэн биэрэллэр, биһиги бэйэбит иитэр бырааппыт суох.
Тутуллубут ыт пууҥҥа 11 хонук устата сытар, ити болдьохтон таҕыстаҕына, онтон хаһаайына биллибэтэҕинэ бэтэринээрдэр кэлэннэр, утутан өлөрөллөр.
Бүгүҥҥү күн туругунан пууҥҥа 5 ыт тутуллубута, 2 ыт хаһаайыннарыгар төннөрүллүбүтэ,» — диэн Дмитрий Васильевич сырдатта.
Ыттары тутар пууҥҥа түбэспит ыт хаһаайына А (биллэр биричиинэнэн аатын суруйбаппыт):
- Мин ытым уруккута табаһыт, онтон кэлин бөһүөлэккэ сытар. Ыппын бэйдиэ ыттары тутар пууҥҥа илдьибиттэрин дьон статуһугар көрөн билбитим. 1936,50 солк. төлөөммүн төттөрү ылбытым, маны таһынан бэтэринэриийэҕэ эмиэ төлүөхтээхпин. Онтон ыппын баайбытым да таһалҕалаан сүөрэ турар.
Мин курдук ыттарын сүтэрбит хаһаайыттар элбэх буолуохтара, атын ыттары эмиэ куйаар ситимин нөҥүө бөлөхтөргө таһааран иһиэхтэрин наада.
Сардаана Копырина