Улуус киинигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи оҕо сэллигин эмтиир санаторийтан фтизиопедиатр быраас кэлэн үлэлээтэ. Бу санаторийга сэлликтэн, сэрэтэр уонна хамсык дьаҥ кэннэ айгырааһынтан өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарыттан оҕолор төгүрүк сыл олорон эрэ эмтэнэллэр. Бу туһунан Иннокентий Николаевич Гоголев маннык кэпсээтэ.
— Биһиги санаторийбытыгар өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарыттан оҕолор эмтэнэллэр. 150 куойка миэстэлээхпит, иккилэриттэн 15 саастарыгар диэри оҕолору ылабыт. 2020 сылга диэри бэйэбитигэр оскуолалаах этибит, билигин санаторийга сытааччылар дойдуларын оскуолаларыттан кэтэхтэн үөрэнэллэр. Усулуобуйа үчүгэй, күҥҥэ алтата битэмииннэх аһылыгынан тото – хана аһатабыт, үүт ас, кымыс , төгүрүк сыл фрукта, оҕуруот аһа куруутун баар. Санаторийга оҕолор 3 ый эмтэниини ааґаллар.
Биґиэхэ чуолаан сэллик ыарыыны эмтиир эбит буоллахпытына, 2022 сылтан Саха Јріспµµбµлµкэтин доруобуйа±а харыстабылын министиэристибэтин бирикээґигэр оло±уран хамсык дьаІ кэннэ доруобуйалара айгыраабыт о±олору эмиэ эмтиибит. Бу «группа риска» сылдьар о±олор буолаллар. Манту пробатын кірдірµµтµнэн, кини эргимтэтэ, олорор усулуобуйата, ыарыылара барыта чинчиллэн бу «группа риска», ол эбэтэр сэллик ыарыыга ылларарга ордук сэрэхтээх доруобуйалаах о±о диэн буолар. Кэккэ сылларга киин улуустарга сылдьан о±олор доруобйаларын чинчийэр этибит, мантан инньэ хоту сылдьыахпыт. Эґиги улуускут хотулартан аан бастакы кэлиибит буолла. Манна, уопсай о±о ахсаана а±ыйах, мин чуолаан улуус киинин о±олорун кірдµм. Ол тµмµгэр 35 о±ону санаторийга эмтиир наадалаах диэн сµµмэрдээтим. Бу сылларга іріспµµбµлµкэ µрдµнэн сэллик ыарыы биир таґымІа турар, µрдээбэт да аччаабат да±аны. Ол эрэн, 2022 сыл тµмµгµнэн улахан дьон сэллигинэн ыалдьаллара арыый да µрдээтэ. Бу биллэн турар, сэрэхтээх. То±о диэтэр, сэлликтээх биир ыарыґах сылга 10 киґини сутуйар, бу статистика кірдірµµтµгэр оло±урбут чахчы. Ордук элбэх сэллик ыарыы Дьокуускайга бэлиэтэнэр, нэґилиэнньэтэ элбэ±инэн уонна бэйдиэ сылдьар дьон ахсааныттан.
О±ону улахан киґи ыарыыга сыґыарар. Аґа±ас сэллик о±о±о суох, µксµн кэриэтэ тыІаларыгар, тµістэригэр былчархай µіскµµр. Онтон аґа±ас сэллик (ВК+) диэн, 17-18 саастаахтар ыалдьаллар. Мілтіх доруобуйалаах, куґа±аннык аґыыр о±о иммунитета мілтіх буолар, кинилэр ордук ыарыыга ылларымтыалар. Бу ыарыы салгын ніІµі бэриллэр сыстыганнаах ыарыы буолар, онон дьиэ кэргэІІэ ыалдьар киґи суох да±аны буолла±ына салгынынан тастан хабыан сіп. Куттала диэн ол. Сэллик ыарыы биир куґа±ана диэн, олох биллэрбэккэ киґини иґиттэн кэрбээн сиир. Ол эбэтэр, сэниэтэ суох буолуу, куруутун тумуулуур, сітіллір, температура тахсар. Бу кірдірµµлэри аахайбакка, тымныйдым, грипптээтим диэн балыйтараллар. Ол иґин, сэрэтэр миэрэлэри хайаан да хас биирдии киґи, тіріппµт, тустаах салайааччы тутуґара ирдэнэр. Бу ыарыы олус кутталлаах, сэрэхтээх, ыарахан ыарыылартан биирдэстэрэ буолар. Сэллик ыарыны сэрэтэр миэрэлэртэн биир бастакынан о±о±о – манту пробата, онтон улахан дьоІІо флюро уонна диспансеризация. Манна таба ыстаадаларыгар выездной быраастар биригээдэлэрин таґааран µлэлэтэн ыарыыны сэрэтэр то±оостоох. ФЛГ –ны сылга биирдэ булгуччу тµґµіххэ наада. Онтон оскуола, уґуйаан, пищеблок, МЧС тэрилтэлэрин µлэґиттэрэ эпидемиологическай кірдірµµнэн сылга иккитэ тµґэллэрэ ирдэнэр. Улуус салалтатын кытары кірµстµм, баґылык солбуйааччыта Александра Ивановалыын, сэллик ыарыыны сэрэтэр тус сыаллаах муниципальнай бырагырааманы ырытыстыбыт. Бырагыраама сµнньµнэн биґиги санаторийбытыгар эмтэнэ барар о±олорго, кэккэ сылларга айаннарын ороскуота толуйуллар эбит, бу сµрдээх µчµгэй. То±о диэтэр, этэн аґарбытым курдук, дьиэ кэргэІІэ биир о±о сэрэх білі±ір киирбит буолла±ына, бу дьиэ кэргэн о±олорун барыларын эмтиэххэ наада. Мария Константиновна сµрдээх уопуттаах педиатр — фтизиатр, кинини кытта тіріппµттэр ыкса ситимнээхтик µлэлээІ. Кини этэр эмтэниитин булгуччу толорорго кыґаллыІ, диэн этиэхпин ба±арабын. То±о диэтэр, эмтэнии тиґиктээх,ситимнээх эрэ буолла±ына µтµі тµмµктээх буолар. Манна кэлэн сыыйбыт 35 о±ом бары улахан дьиэ кэргэттэр буолаллар. Биллэн турар, дьиэ кэргэнтэн 3-5 о±ону айаннарын ороскуотун уйунар ыарахан. Онон, улуус салалтата сэллиги сэрэтэр µлэ±э туґаайыллыбыт бырагырааманы сµнньµттэн сиґилии чинчийэн, ырытан сіптііх быґаарыныы ылыныа±а диэн эрэнэбин. Биллэн турар, улуус бµддьµітэ барытыгар тиийбэт. Мин санаабар, бу боппуруос іріспµµбµлµкэ салалтатынан бол±омто±о ылыллан быґаарыллара буоллар, іссі µчµгэй буолуох этэ. О±о – кэскилбит, улууспут, іріспµµбµлµкэбит, дойдубут инникитэ, сайдыыта буолар, онон кини доруобуйатыгар ураты бол±омто уурарбыт то±оостоох.
Яна РОЖИНА