Сиргэ уонна баайга-дуолга сыhыаннаhыы
2024 сылга 17 сир учаастактара куортамҥа уонна 6 бас билиигэ, уопсайа 24,51 га иэннэх сир учаастактара бэрилиннилэр.
Үс уонна онтон элбэх оҕолоох гражданнарга дьиэ тутуутугар босхо бас билиигэ 1 сир бэрилиннэ.
Нэһилиэктэр дьаһалталара генеральнай былааннарын оҥорууга, бигэргэтиигэ уонна кыраныыссаларын кэҥэтиигэ үлэ ыытыллар.
Хонтуруоллуур-суоттуур палата
Муниципальнай тэриллии Контрольно-счетнай палататын үлэтин сүрүн сыала — бүддьүөт барыла олохтоммут сокуону тутуһан оҥоһуллуутуттан саҕалаан, бүддьүөт туолуутун контрольно-экспертнэй түмүгүн олохтоох бэрэстэбиитэллээх уоргаҥҥа иһиттиннэрии, оччуоттааһын буолар. Контрольно-счетнай палата муниципальнай оройуон бүддьүөтүн таһынан улуус 3 нэһилиэгин бүддьүөтүн туолуутун Сөбүлэҥ чэрчитинэн хонтуруоллуур. Ол курдук:
- Муус устар ыйга Муниципальнай тэриллии Контрольно-счетнай палатата федеральнай сокуон ирдэбилинэн юридическай тэрилтэ буолла;
— 2024 сыллааҕы үлэ былааныгар сөп түбэһиннэрэн бүддьүөт процеһын сүрүннүүр нормативнай- правовой докумуоннары ырытыыга хонтуруоллур үлэ ыыттыллынна. 2025 сылга муниципальнай тэриллиилэргэ бүддьүөт процеһын регламентациялыыр сүрүн муниципальнай аакталары ырытыы үлэлэрэ өссө да ыытыллыахтара;
— Улуус уонна нэһилиэктэр муниципальнай тэриллиилэрин 2023 сыллаах бүддьүөттэрин туолуута бэрэбиэркэлэнэн, олохтоох бэрэстэбиитэллээх уорганнарга иһитиннэрилиннэ, суругунан тиэрдилиннэ. Баар итэҕэстэр ыйылыннылар, туоратарга этии быһыытынан киирдилэр;
— улуус уонна нэһилиэктэр 2024 сыллаах сессиянан бигэргэммит бүддьүөттэрин туолуута 9 ый түмүгүнэн бэрэбиэркэлэнэн бэрэстэбиитэллээх уорганнарга тиэрдилиннэ;
— улуус нэһилиэктэрин 2025 сыллаах бүддьүөттэрин барыллара бүддьүөт сокуонугар сөп түбэһиилэрин экспертизата оҥоһуллан, ааспыт сыл ахсынньы ыйыгар сессияннан бигэргэнниллэр.
Улуустааҕы дьокутааттар Сэбиэттэригэр 14 дьокутаат 5 хамыыһыйанан үлэлээтэ. 1 дьокутаат муниципальнай сулууспаҕа киирбитинэн болномуочуйата тохтообут. 8 сессия ыытылынна, 51 быһаарыы бигэргэтилиннэ. Сыл устата улуус Сэбиэтэ улуус Устаабыгар көннөрүү, эбии киллэрэн федеральнай сокуон ирдэбиллэрин тутуһууну хааччыйда. Эбээн Бытантай улууһун 2024 сыллаах бүддьүөтэ уонна 2025 — 2026 сс. барыллааһын бүддьүөттэрэ ылыныллыытыгар улуус дьаһалтатын уонна управлениелары кытта улахан үлэ ыытыллынна. Дьокутааттар эһиилги бырагыраамалара хайдах үбүлэнэн үлэлиэхтээхтэрин дьүүллэһиигэ кыттыһан, улуус баһылыгын кытта көрсөн мунньахтар тэрилиннилэр.
Тыа хаһаайыстыбата
Ынах сүөһүнү иитэр 5 бааһынай хаһаайыстыба, 37 чааһынай киһи дьарыктанар (ЛПХ). Сыл саҥатыгар ынах сүөһү ахсаана 733 төбө, онтон ыанар ынаҕа 345 төбө, 237 төрүөх (деловой выход телят 60,6%), сыл бүтүүтэ 692 төбө, ыанар ынаҕа 321 (сохраность взрослого поголовья 65,9%).
Сылгы иитиинэн дьарыктанар МУСП “Ленинский”-1, КРО КМНС -1 , 4 бааһынай хаһаайыстыба, 114 чааһынай дьон (ЛПХ). Сылгы ахсаана 1418 төбө, ол иһигэр биэтэ 781 төбө, төрүөх 388 төбө (деловой выход жеребят 35,3 %). Сыл бүтүүтэ 1306 төбө, биэтэ 784 төбө (сохранность взрослого поголовья 72,6 %).
Таба иитиигэр МУСП “Ленинское” -1, СХПК “Арктика”-1, 3 ородобуой община, 4 бааһынай хаһаайыстыба, 2 чааһынай хаһаайыстыба (ЛПХ). Таба уопсай төбөтө сыл саҕаланыыта 12 800. Ол иһигэр тыһы таба 6 155 төбө, 2 997 төбө тугуту ылан (деловой выход тугут 42,3 %), сыл бүтүүтэ уопсайа 11 664 төбө. Ол иһигэр тыһы таба 5803 төбө буолла (сохранность взрослого поголовья 70,8 %). Булуҥ улууһугар 670 төбө таба атыыланна, ол иһигэр ИП ГК(Ф)Х Старостина Дария Егоровна 420 төбө , ИП ГК(Ф)Х Бочкарев Герасим Дмитриевич 250 төбө. Эдьигээн улууһугар ООО РО “Кочевник” 500 табаны атыылаата. Ол түмүгүнэн улууска таба төбөтүн былаана туолбатах курдук көһүннэ.
Балаҕан ыйыгар Дьокуускай куоракка өрөспүүбүлүкэтээҕи «Продовольствие- 2024» агропромышленнай быыстапка-дьаарбаҥкаҕа көхтөөх кыттыыны ыллыбыт.
Улуус иһигэр тыа хаһаайыстыбатын сылын түмүктүүр атыы-эргиэн дьаарбаҥка үрдүк таһымҥа буолан ааста.
Ааспыт сыл устата улууска барыта 23 бөрө, 19 эһэ бултанна. Адьырҕа кыылларын бултааһынын көҕүлүүр сыалтан улуус иһигэр күрэх тэриллибитэ. Кыайыылааҕынан Бочкарев Герасим Дмитриевич тахсан, сүрүн бириис «Буран” хаһаайына буолла, иккис миэстэ Другин Владимир Владимирович электрогенератор, үһүс миэстэ Петров Валерий Петрович электрическэй эрбии ыллылар. Ону таһынан, бэрээдэгинэн бигэргэтиллэн, бөрөнү бултааһыҥҥа 3 туонна 450 л., эһэни бултааһыҥҥа 1 тн. 900л. уматык бэрилиннэ.
Нэһилиэнньэҕэ 490 куурусса, 3 сибиинньэ тиэрдилиннэ.
253,4 туонна үүт ыанна, 200,4 туонна эт (биирдиилээн хаһаайыстыбалар, чааһынай дьон идэһэлэрэ атыыланна).
Улууска 1243 т. от оттонно. 70 туонна комбикорма, эбиэс, куурусса, сибиинньэ аһа тиэллибитэ. Бу сыллааҕы эбиэс, комбикорма тиэйиитигэр Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн өйөбүл суох буолан, улуус кыаҕынан эбии аһылык бу ыйга тиэллэн кэлиэҕэ.
Доруобуйа харыстабыла. Улууска 70,75 штатнай единица баарыттан, толору хааччыллыта 91,8%. Быраастар 12,25 штаттан 89,7%, орто медперсонал 31 штаттан 90,3%, аллараа медперсонал 8 штаттан 100%, АУП 4 штаттан 50% хааччылыылаах.
Балыыһаҕа сытан эмтэммит дьон ахсаана 382 киһи, 3573 койко күн.
Ыалдьан көрдөрүммүт дьон ахсаана:
— оҕолор 0-14= 1155, Д учет=405;
— подростоктар 15-17 саастаах -319, Д учет-95;
— улахан дьон -3546, Д учет -2001. Ол иһигэр саастаах дьон -1232, Д учет-899
Уопсайа — 5020. Д учёт- 3251.
Диспансеризация сүнньүнэн:
— улахан дьон -672киһи, 10 тулаайах оҕо аастылар.
Профосмотр:
— улахан дьон -183.
— оҕолор- 542
— Онкология ыарыыта — 38, учуокка турааччы -42;
— харах ыарыыта= 269, учуокка турааччы= 223;
— сахарнай диабет-96, учуокка турааччы-91;
— хаан эргиирин ыарыыта (болезни системы кровообращения)-726, учуокка турааччы-633;
— тыынар уорганнар ыарыылара — 545, учуокка турааччы — 152;
— куртах ыарыыта — 215, учуокка турааччы — 136.
Дорз-диспансеризация ыытыллыбыт түмүгүнэн онкология, сахарнай диабет, хаан эргиирин, тыынар орган уонна куртах ыарыылара элбээтилэр.
Сыл түмүгүнэн 21 оҕо төрөөтө, 35 киһи өлөн олохтон туораата. Өлүү аҕа саастаах дьоҥҥо элбэх, бастакы миэстэҕэ сүрэх, тымыр ыарыылара тураллар, иккискэ тас биричиинэттэн өлүү, үһүскэ онкология ыарыытыттан. Нэһилиэнньэҕэ диспансеризация былааннаахтык ыытылла турар. ЕГИСЗ (информационнай) система киирдэ, поликлиникаҕа электроннай регистратуранан, госулуганан суруйтаран киирэн көрдөрөллөр. ,,Доруобуйа» национальнай бырайыак, ,,Модернизация» бырайыактара чэрчитинэн үлэ-хамнас барар. Доруобуйа харыстабылын уонна Арктика министиэристибэлэрин кытары үлэ түмүгүнэн Дьарҕаалаахха ФАП тутуута саҕаланыаҕа, суһал көмө саҥа массыына бэриллэр.