Уһук Илини сайыннарыы, дойду салалтатын сүрүн болҕомтотугар турар. Маныаха араас өйөбүл миэрэлэр олоххо киирэннэр, дьон -соргу олоҕо уйгулаах буолара ситиһиллэр. 2020 сыллаахха тохсунньу 1 күнүттэн дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн «Уһук Илиҥҥи ипотека» чэпчэтиилээх кирэдьиит бырагыраамата олоххо киирэн үлэлиир. Бу чэпчэтиилээх кирэдьиит нөҥүө үгүс киһи дьиэ туттар, атыылаһар кыахтанна.
Бэл диэтэр, биһиги хоту, ыраах улуус олохтоохторо киин сиргэ айаннаабакка, дьиэттэн тахсыбакка өрөспүүбүлүкэ киинигэр, Сахабыт сирин араас муннуктарыгар дьиэ ылынары бэрткэ туһанан олоробут. Манна бэйэбит олохтоох дьоммут, ипотека өҥөлөрүгэр хампаанньалары арынан үлэлээн, олус диэн туһалаах өҥөлөрү оҥороллоро хайҕаллаах.
Розалия Иванова «Моя недвижимость” хампаанньатын 2015 сыллаахха тэринэн бүгүҥҥү күҥҥэ ситиһиилээхтик үлэлииллэр. Ол курдук, бу хампаанньа бары бааннары кытта үлэлиир, Сбербаан «Кыһыл көмүс партнера»буолар.
— « Хампаанньабытын тэринэн, үлэлээбит күммүтүттэн бүгүҥҥүгэ диэри, киһи ааҕан сиппэт элбэх киһитэ өрөспүүбүлүкэ иһинэн, ону таһынан дойдубут киин куораттарыгар кытары дьиэлэннилэр. Чуолаан Уһук Илиҥҥи ипотека киириэҕиттэн элбэх киһи саҥа дьиэҕэ(новостройка), дьиэ туттарга чэпчэтиилээх кирэдьиит туһаннылар. Куоракка эрэ буолбакка, улуустарга дьиэ атыылаһыы элбэх, диэн бэлиэтиибин. Кэккэ сылларга Уһук Илиҥҥи ипотека доруобуйа харыстабылын, үөрэх эйгэтин үлэһиттэригэр тарҕанар буолбутун кэннэ, кирэдьиит туһанааччы ахсаана балачча элбээтэ. Эдэр ыалаттар улуустарга дьиэ атыылаһаллара эмиэ эбилиннэ. Биһиги улууспутугар үгүс эдэр дьон бу ипотеканы бэрткэ диэн туһанан дьиэлэннилэр. Холобур, ыйга 2-3 киһи улууспутугар дьиэ туттарга ылаллар. Маны таһынан, кэлиҥҥи кэмҥэ “Уһук Илиҥҥи гектар» бырагырааманы туһанан эрэллэр. Бу бырагырааманан сир ылбыт дьон Уһук Илиҥҥи, баара суоҕа 2% -наах ипотекаҕа саастарынан хааччаҕа суох киирэр кыахтаахтар. Бу бырагырааманы өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн туһаныы элбээтэ. Чуолаан Амма, Хаҥалас улуустарыгар хото туһаналлар. Биһиги хампаанньа манна өҥө арыаллааһынын, ол эбэтэр ипотека сопровождениетын оҥоробут. Бу сылтан Уһук Илиҥҥи ипотекаҕа киирэргэ доруобуйа харыстабылын, үөрэх эйгэтин үлэһиттэригэр ыстаас көрүллүбэт буолла. Бу сабаҕалаан, кулун тутар 1 күнүттэн үлэҕэ киириэхтээх. Ол эбэтэр, бу эйгэлэр үлэһиттэрэ 3 эрэ ый үлэ ыстаастаах буолаллара ирдэнэр буолла, эрдэ үлэ ыстааһа 5 сылга тэҥнэһэрэ ирдэнэрэ. Тус бэйэм санаабар, ипотека эйгэтин исписэлииһэ да буоларым быһыытынан, маннык чэпчэтии бырагыраамалар наһаа наадалар, туһалаахтар, табыгастаахтар дии саныыбын. Судаарыстыба онуоха болҕомто уурара олус үчүгэй, сөптөөх.
Розалия Васильевна эппитин курдук, биһиги улуустан чэпчэтиилээх ипотеканы туһанааччы ахсаана үгүс. Эдэр дьиэ кэргэттэр улууска дьиэ тутталлар, өрөспүүбүлүкэ киинигэр дьиэ ылар кыахтаннылар. Элбэх оҕолоох дьоҥҥо судаарыстыба өйөбүлүнэн, чуолаан дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн, маннык кыах бэриллибитэ үчүгэйин туһанааччылар бэлиэтииллэр.
- Биһиги 2020 сыллаахха Уһук Илиннээҕи ипотеканы туһанан(ДВИ) Дьокуускай куоракка 1-хостоох дьиэ ылыммыппыт. Бастакы усунуоспутугар ийэ хапытаалын туһаммыппыт. Ипотекабыт 1%-наах, ирдэбилигэр туһанааччы дьиэ кэргэнтэн биирдэстэрэ атыыласпыт дьиэтигэр 5 сыл устата пропискалаах буолуохтаах диэн. Өскөтүн ону тутуспатаххына, кирэдьиит бырыһыана үрдүөн сөп. Үс оҕолоохторго ипотекаттан 450 тыһ.солк. көҕүрэтии өйөбүл баар дии, биһиги ону эмиэ туһаммыппыт. Онон, судаарыстыба өйөбүлүн наһаа тоҕоостооҕун бэлиэтиибит. Дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин, Ил Дархаммыт Айсен Сергеевич ыытар политикаларын, чуолаан эдэр дьиэ кэргэни өйүүр миэрэлэрин астынан, сэргээн олоробут. Элбэх оҕолоох дьон инник өйөбүллэрэ суох, дьиэ – уот туттар да атыылаһар да кыахтара суох, мунньунар ыарахан бөҕө буоллаҕа, ордук хоту олорор дьоҥҥо ас – таҥас сыаната ыарахана, күннээҕинэн сыр – мыр харчы барар, — диэн Светлана, үс оҕолоох эдэр дьиэ кэргэн хаһаайката санаатын үллэстэр.
Хоту дьиэ туттар да, атыылаһар да экэнэмиичэскэй өттүнэн балайда ыарахаттардаах. Онон, маннык чэпчэтиилээх өйөбүллэр олус диэн тоҕоостоохтор.