Хаһыат ааспыт олунньу 27 күнүнээҕи нүөмэригэр «Айар куттаахтар Кустуурга көрүстүлэр» диэн «Бытантай уоттара” хаһыаппытыгар суруллубуту бэйэм бу айаҥҥа сылдьан кэлбит киһи быһыытынан өссө тэнитэн суруйарга сананным. 
Саккырыырдааҕы киин бибилэтиэкэ иһинэн үлэлиир аҕыйах киһилээх «Литературнай түмсүү” киин бибилэтиэкэ ситимин дириэктэрэ Лидия Софроновна Сыроватская көҕүлээһининэн былырыыҥҥыттан тэриллэн үлэлиир.
Хам – түм түмсэбит, үксүн түмсүүбүт бассаабыгар кэпсэтэбит, санаа атастаһабыт. «Литературнай десант» тэринэн Кустуур нэһилиэгэр биһиги өссө былырыын 2024 сыллаахха барыахпытын баҕарбыппыт эрээри, тиэйэр көлө көстүбэккэ ол кыаллыбатаҕа.
Бу сырыыга, дьэ, табылламмыт ааспыт олунньу ый 25 күнүгэр Кустуурга 5 буолан баран кэллибит. Бу айаммыт туһунан хаһыат ааҕааччыларыгар кэпсээтэхпинэ табыллар. Барыахтаах күммүтүгэр эрдэ болдьоспуппут курдук 9 чааска улуус салалтатын «Соболь» массыыната барыбытын кэрийэн дьиэнэн хомуйтаата. Массыына диэн тэриллэригэр уруккуттан да чэпчэкитэ суох ыттар (мин курдук дьону) суоппарбыт уол нэһиилэ үтэн-анньан таһаартаан, оннубутун буллартаабытын кэннэ дьэ айаммыт суолун туттубут. Суолбут урукку курдук үрэҕинэн буолбакка, тыанан барар эбит, онон «эбэбитин» көрбөтүбүт. Эргэ өтөхсүйбүт (урукку элбэх дьон тоҕуруоспут, ферма турбут сирэ) «Эмэндэрээн» уҥа диэки ыраах көстө хаалла. Айаннатан-куугунатан Чаалыйынан, Уһуктааҕынан аастыбыт. Аара кыратык сылаас киллэрэн, үссэннибит.
Таһырдьа ып-ыраас салгын, сибиэһэй хаар сыта, хаар саҕынньахтарын кэтэн лаглаһан турар хойуу тииттэр дьикти көстүүлэрэ, лыҥкынас тымныы салгын, өйбүтүн-санаабытын чэбдигирдэн оҕо курдук үөрүөх-көтүөх санаабыт тэһэ кэйэн, кэпсэтэн-ыллаан кэлэ-бара суолу билбэтибит.
Кустуурга чугаһаан баран суол кырыытыгар турар стелла таһыгар уонна массыына аттыгар (айаммытын өйдүү-саныы сылдьарга диэн) хаартыскаҕа түстүбүт. Кыргыттарбыт: Елена Егоровна уонна Вера Владимировна дойдубут дьикти айылҕатын: суолу, тииттэри, хайалары быыстала суох хаартыскаҕа түһэрэллэр. Тула барыта олус кыраһыабай көстүү!
Мин сылаалаах айаны баҕар тулуйуом суоҕа дии санаабытым, хата Айыыларым уонна Кустуурга «сытар дьонум» көмөлөстүлэр быһыылаах. «Маладьыастаатым»-диэн бэйэбин хайҕанным. Кустуурга тутатына кулууп дьиэҕэ тиийдибит. Олохтоох бибилэтиэкэр М.И. Саргина уонна «Маранга» култуура дьиэтин дириэктэрэ Р.Н. Макарова сылаас чэйдээх көрүстүлэр. Ол кэнниттэн ыалларынан тарҕаһан чэйдээн, сынньана-олоро түһэн баран кулууппутугар төннөн кэлэн, сахалыы таҥастарбытын сайбаччы кэтэн, кыалларынан киэргэммитэ-симэммитэ буолаат быыстапкаларбытын көрдөрүүгэ туруордубут. Онтон, дьэ, биэчэрбит саҕаланна. Лидия Софроновна үөрүйэхтик саҥаран-иҥэрэн барбытын (4 киһини) сыанаҕа ыҥыран таһаартаан көрөөччүлэргэ билиһиннэртээтэ. Хоһооннорбутун олорон эрэн, биир-биир ааҕарбыт быыһыгар Кустуур да, улуус да биллэр ырыаһыттара: Стас Самойлов, Оксана Боярская уонна «Ньургуһуннар» диэн кэрэ куолар ансаамбыллара ыраас, ылбаҕай ырыаларынан биэчэрбитин тупсаран-ситэрэн биэрдилэр.
Лидия Софроновна мустубут көрөөччүлэргэ «Литературнай викторина» оонньотто. Викторинаҕа үгүс боппуруостарга таба эппиэттээн «Кэнчээри» оҕо саадын иитээччитэ Александра Николаевна Горохова кимиэхэ да иннин биэрбэтэ, онон сэмэй бэлэхтэри тутан үөрдэ. Оттон хоһооннору ааҕыыга киирдэххэ: хоһоону дьон араастык ылынар, ол кини ис туругун, тулалыыр эйгэтин, олоҕун-дьарыгын кытта ыкса ситимнээх. Онон, сорох киһи хоһоону ылынар, оттон сорох олох ылыммат, ол хас биирдии киһи бэйэтин көҥүлэ! Мин бэйэм чараас эйгэбэр, чуумпуга иһийэн олорон тус бэйэбэр анаан суруйбут 4 хоһооммун истээччилэр дьүүллэригэр саҥа таһаарбыт буолан долгуйан ыллым. Публикабыт үксэ саастаах дьон буолан эбитэ эрэ, биитэр чугастык билэр үөлээннээхтэрбит буолан эбитэ дуу, хоһооннорбутун истээччи ылынна дии санаатым… Биэчэр кэнниттэн уопсай хаартыскаҕа уонна бөлөхтөрүнэн түһүү буолла, сүргэ көтөҕүлүннэ.
Мин музейбыттан илдьэ тиийбит «сэдэх кинигэлэрим» коллекциятын улахан дьон, оҕолор да сэҥээрэн көрдүлэр. Манна латыынныы алпаабытынан суруллубут оччотооҕу политическай брошюралар (1926, 1935, 1939 сс.) Сталин айымньыларын хомуурунньугун 3 тома (1952 с.) уонна кыра саастаах оҕоҕо аналлаах, ааҕар кинигэ (1939 с.) дьон болҕомтотун тартылар.
Биэчэр бүтүүтэ саастаах үөлэннээхтэрбит «Аартык» бөлөхтөрө дэлэй астаах, үүттээх чэйдээх остуол тэрийэн маанылаатылар, күндүлээтилэр.
Сэһэн-сэппэн тэнитэн бэрт уһуннук чэйдии-чэйдии, тирии тэнийиэр диэри кэпсэтиэхпитин төһө да баҕардарбыт айан дьоно ыксаатыбыт. Саастыылаах дьүөгэлэрбит «өссө да кэлээриҥ» — диэн истиҥник атаара хааллылар. Онон сулбу-халбы хомунан эмиэ массыынабытыгар тахсан олордубут.
«Маранга» ЭКК дириэктэрэ эйэҕэс-сайаҕас кыыспыт Розалия Николаевна истиҥник быраһаайдаһан, ыраахтан далбаатыы хаалла!
Биһиэхэ, саастаах дьоҥҥо айанныырбытыгар сылаас, сымнаҕас массыынаны анаабыт улуус салалтатыгар, чуолаан улуус баһылыгын солбуйааччытыгар А.В. Ивановаҕа, истиҥник көрсүбүт, атаарбыт «Маранга” култуура киинин үлэһиттэригэр, “Аартык” бөлөх уонна “Ньургуһуннар” ансаамбыл кыттыылаахтарыгар уонна ыраах айаммытыгар өйөөн-убаан илдьэ сылдьыбыт уолбутугар, күтүөппүтүгэр И.С. Николаевка алгыстаах махталбытын тиэрдэбит.
Сырыыбыт-айаммыт туһунан санааларбын сурукка тистим.
С.Г. Горохова (Харысхаана), хаһыат уопс. кэрр.